Μουσείο, Βυζαντινό Πεδουλά (Κύπρου)

Λειτουργεί από το 1999 σε μια αίθουσα του παλαιού δημοτικού σχολείου του χωριού, λίγα μόνο μέτρα από το βυζαντινό κατάγραφο ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (15ος αι.), που είναι μία από τις εννέα εκκλησίες της Κύπρου που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η συλλογή του αποτελείται από εικόνες κυρίως και εκκλησιαστικά σκεύη που χρονολογούνται από το 12ο έως και τον 20ό αι. και προέρχονται από τους έξι βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς του Πεδουλά. Οι παλαιότερες εικόνες της συλλογής είναι η Παναγία Οδηγήτρια (13ος αι.), η Παναγία Ελεούσα (14ος αι.) και η εικόνα του δρακοκτόνου Αγίου Γεωργίου με σκηνές του βίου του στο περιθώριο, που προέρχεται από τον ομώνυμο ναό (14ος αι.). Πολύ αξιόλογες είναι και οι δύο εικόνες Παναγία Οδηγήτρια και Αρχάγγελος Μιχαήλ (1474 περ.) του ντόπιου αγιογράφου Μηνά, ο οποίος αγιογράφησε και τον ονομαστό ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Το 16ο αι. χρονολογούνται η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ο Χριστός Παντοκράτορας, η Άκρα Ταπείνωση και η ενυπόγραφη από τον αγιογράφο Λουκά Παναγία η Κυκκότισσα. Άλλο αξιόλογο ενυπόγραφο έργο είναι η εικόνα του Αγίου Γεωργίου στον τύπο του Διασωρίτη (1660). Είναι έργο του ιερογράφου Παύλου (1622;-1672;), ο οποίος έχει αγιογραφήσει και την εικόνα του Αγίου Ονούφριου για το ναό του Τιμίου Σταυρού. Στο μεγάλο Κρητικό ζωγράφο και χαράκτη Ιωάννη Κορνάρο, που εργάστηκε στη γειτονική Μονή του Κύκκου, αποδίδεται η μικρή εικόνα του Αγίου Προκοπίου, ενώ στον αγιογράφο Λαυρέντιο (1774;-1781;) αποδίδονται μια σειρά εικόνων και το βημόθυρο από το ναό του Τιμίου Σταυρού. Στο συνώνυμό του Λαυρέντιο (1780;-1810;) αποδίδονται οι δεσποτικές εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και της Αγίας Παρασκευής από τον ομώνυμο ναό. Στο έργο αυτού του τελευταίου παρατηρούνται στοιχεία της επίδρασης του Ιωάννη Κορνάρου, καθώς και στοιχεία της σχολής αγιογραφίας που αναπτύχθηκε το 18ο αι. στη Μονή του Αγίου Ηρακλειδίου. Στη συλλογή των εκκλησιαστικών σκευών του μουσείου περιλαμβάνονται καντήλια, θυμιατήρια, λαβίδες κοινωνίας, αργυροί επιστήθιοι σταυροί-λειψανοθήκες και ένας δίσκος αντίδωρου με διακόσμηση από σαββάτι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα αργυρό κάλυμμα ευαγγελίου του 1778 με εικονογραφικούς τύπους της σχολής της Μονής του Αγίου Ηρακλειδίου. Εκτίθεται επίσης και μια μικρή συλλογή νομισμάτων, από τα οποία ξεχωρίζει ένα γρόσι του Ούγου Δ’ (1324-1358) και ένα βυζάντιο του 1570 περίπου, το οποίο κόπηκε στην Αμμόχωστο από τον τελευταίο Βενετό Κυβερνήτη της Κύπρου, Μαρκαντώνιο Βραγαδίνο. Τέλος, σε δύο επιδαπέδιες προθήκες εκτίθενται φύλλα βυζαντινών χειρογράφων λειτουργικού περιεχομένου και έντυπα σταχωμένα εκκλησιαστικά βιβλία, όπως ευαγγέλια, μηνιαία, φυλλάδες και τυπικά πάνω σε μερικά από τα οποία υπάρχουν χειρόγραφες σημειώσεις με πολύτιμες πληροφορίες για την πολιτιστική ιστορία της περιοχής. Εξωτερική άποψη του Βυζαντινού Μουσείου Πεδουλά, στην Κύπρο. Εικόνα του αγίου Γεωργίου, του 14ου αι. (Βυζαντινό Μουσείο Πεδουλά). Βημόθυρο του 18ου αι., από το ναό του Τιμίου Σταυρού, που αποδίδεται στον αγιογράφο Λαυρέντιο (Βυζαντινό Μουσείο Πεδουλά). Αργυρό κάλυμμα Ευαγγελίου του 1778 από το ναό του Τιμίου Σταυρού (Βυζαντινό Μουσείο Πεδουλά).